De OR als échte vertegenwoordiger

Deze nieuwsbrief is gepubliceerd op LinkedIn. Wil je als eerste op de hoogte zijn van de nieuwe nieuwsbrieven? Abonneer je hier.

De OR als échte vertegenwoordiger

75 jaar! Dat is de respectabele leeftijd die de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) dit jaar bereikt. En misschien is het ook wel hét moment om de wet ingrijpend te moderniseren en deze in lijn te brengen met de arbeidsverhoudingen en ontwikkelingen van deze tijd. De komende edities sta ik stil bij hoe de WOR 3.0 er uit zou kunnen zien. En in deze vierde editie staan we stil bij de vertegenwoordigingsfunctie van de OR.

De OR is een middel
De wet gaat ervan uit dat de OR als orgaan de medewerkers vertegenwoordigt op basis van het democratisch uitgangspunt: medewerkers kunnen zich als kandidaat verkiesbaar stellen voor het OR lidmaatschap én medewerkers mogen stemmen op de kandidaten die zij het meest geschikt vinden om hen in de OR te vertegenwoordigen.

Wat is het probleem?
In de praktijk vinden er zelden échte verkiezingen plaats! Er zijn simpelweg te weinig kandidaten of nét voldoende kandidaten om alle lege plekken te vervullen en valt er dus voor de medewerkers niet zoveel te kiezen. Om toch aan de wettelijke OR verplichting te voldoen, wordt er in de praktijk (meestal in het OR reglement) vaak voor gekozen dat de kandidaten dan automatisch OR lid worden. Een pragmatische oplossing, waar ik normaliter een voorstander van ben, maar in dit geval wat mij betreft niet in lijn met het democratisch uitgangspunt en zou het naar mijn mening passender zou zijn om aan dit punt juist wél aandacht te besteden in de wet.

Hoe kan het anders in de WOR 3.0?
Als er onvoldoende kandidaten zijn om daadwerkelijk verkiezingen te organiseren, dan zou het wettelijk gezien bijvoorbeeld niet mogelijk zijn dat de gestelde kandidaten automatisch OR lid worden, maar dat er een vervolgproces gevolgd moet worden.

Een vervolgproces dat recht doet aan de democratische uitgangspunten zou bijvoorbeeld als volgt zijn:

• Op de ondernemer en de nog bestaande OR, rust een verplichting om op een onafhankelijke en anonieme wijze, de redenen waarom medewerkers zich niet kandidaat stellen, inzichtelijk te krijgen.
• De ondernemer en de OR zoeken samen naar mogelijke oplossingen en leggen eventuele keuzemogelijkheden voor aan de medewerkers. Het doel is om zoveel mogelijk aan de bezwaren tegemoet te komen, waardoor er meer medewerkers zich kandidaat zullen stellen.
• Dan vindt er een nieuwe ronde kandidaatstellingen plaats. Zijn er dan opnieuw onvoldoende kandidaten, dan kan bijvoorbeeld de wettelijke verplichting om een OR in te stellen voor een jaar komen te vervallen.
• De voormalige OR-leden en de ondernemer komen in dat geval tot een werkwijze om bij belangrijke beslissingen die normaliter onder het advies- en instemmingsrecht vallen, alsnog medezeggenschap te organiseren en leggen ook dit voorstel voor aan de medewerkers.

En in de tussentijd…
… zorgen we op een creatieve manier ervoor dat de OR in de praktijk ook écht een vertegenwoordiger is door alternatieve processen in het OR reglement op te nemen én zorgen we ervoor dat er voldoende animo is door vanuit een visie aan de beeldvorming te werken.

Het liefst noemen we het orgaan dan ook geen ‘OR’ meer, maar geven het een naam die past bij de organisatie. Niet omdat het moet, maar omdat dit bijdraagt aan een effectieve medezeggenschap!

Sonja Kroeke